English
Οι αστικοί χώροι πρασίνου θεωρούνται ένας από τους πλέον κατάλληλους και προσιτούς τρόπους για τον μετριασμό των επιπτώσεων της αύξησης της θερμοκρασίας στα αστικά περιβάλλοντα. Καθώς το παγκόσμιο κλίμα θερμαίνεται, οι πόλεις παγκοσμίως αντιμετωπίζουν συχνότερα και πιο ακραία κύματα καύσωνα, θέτοντας σε κίνδυνο τους πολίτες τους. Πολλές πόλεις εφαρμόζουν στρατηγικές για τη μείωση των επιπτώσεων των αστικών θερμικών νησίδων, οι οποίες δημιουργούνται όταν η φυσική κάλυψη γης αντικαθίσταται από επιφάνειες που απορροφούν και συγκρατούν τη θερμότητα, όπως τα πεζοδρόμια και τα κτίρια. Αυτό αυξάνει τη θερμοκρασία κατά αρκετούς βαθμούς σε σύγκριση με το περιβάλλον. Οι πόλεις έχουν το μικροκλίμα τους, το οποίο επηρεάζεται από το φαινόμενο αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά από παράγοντες που συχνά παραβλέπονται. Για να είναι αποτελεσματική μια στρατηγική για το κλίμα, πρέπει να ληφθούν υπόψη όλοι οι παράγοντες.
Τα επίπεδα θερμικού κινδύνου συσχετίζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό με την κοινωνική δομή της πόλης. Γειτονιές με λιγότερο εύπορους και ιστορικά περιθωριοποιημένους τομείς έχουν λιγότερη πρόσβαση σε χώρους πρασίνου, γεγονός που τις θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Μέσω των κανονισμών σχεδιασμού και της οριοθέτησης της γης, ο αντίκτυπος στους μειονεκτούντες πολίτες μπορεί να μειωθεί, βελτιώνοντας την υγεία, την ευημερία και το βιοτικό τους επίπεδο. Επιστήμονες όπως η Winifred Curran και η Trina Hamilton επισημαίνουν ότι η βελτίωση της βλάστησης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της αξίας των ακινήτων και μπορεί να οδηγήσει στην εκτόπιση των μακροχρόνιων κατοίκων. Προτείνουν μια στρατηγική που ονομάζεται “just green enough”, δημιουργώντας στρατηγικές παρεμβάσεις για τη στήριξη των τοπικών κοινοτήτων.
Πράσινοι διάδρομοι και κλιματολογικός σχεδιασμός
Το 1938, η προνοητική γερμανική πόλη της Στουτγάρδης αποφάσισε να διορίσει έναν πτυχιούχο μετεωρολόγο για να μελετήσει τις κλιματικές συνθήκες και τη σχέση τους με την αστική ανάπτυξη. Η πόλη βρίσκεται σε μια λεκάνη κοιλάδας με χαμηλές ταχύτητες ανέμου. Είναι επίσης έντονα βιομηχανοποιημένη, στηριζόμενη σε υποδομές κατασκευής αυτοκινήτων, και πυκνοκατοικημένη. Οι συνδυασμένες συνθήκες είχαν ως αποτέλεσμα την κακή ποιότητα του αέρα και τα υψηλά επίπεδα ρύπανσης. Αυτή η πρώιμη μελέτη θεωρείται από πολλούς ως η αρχή της “αστικής κλιματολογίας”. Μόλις ένα χρόνο αργότερα, με το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο αστικός μετεωρολόγος διορίστηκε για να οργανώσει μέτρα πολιτικής αεράμυνας, τα οποία περιλάμβαναν τη χρήση τεχνητής ομίχλης για να κρύβονται από τις μοίρες αεροπορικών επιδρομών, μια κάπως αποτελεσματική δράση πριν από την τεχνολογία των ραντάρ. Μετά την απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων τεχνητής ομίχλης, ανακαλύφθηκε ότι το σύννεφο ομίχλης διαλύθηκε πιο γρήγορα από ό,τι προβλεπόταν σε ορισμένες περιοχές. Ταυτόχρονα, είχε την τάση να παραμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε άλλες περιοχές. Η ακούσια μελέτη μεγάλης κλίμακας επηρέασε σημαντικά τον αστικό σχεδιασμό, καθώς δημιούργησε ευαισθητοποίηση σχετικά με τους διαδρόμους φρέσκου αέρα και την επίδρασή τους στο αστικό κλίμα.
Μέσω του σχεδιασμού και των κανονισμών, η Στουτγάρδη ενθάρρυνε την ανάπτυξη ανοικτών χώρων στα αγροτεμάχια στις πλαγιές των λόφων, ώστε τα ρεύματα του αέρα να σαρώνουν τους δασωμένους λόφους που περιβάλλουν την πόλη. Γεωγραφικά χαρακτηριστικά όπως ποτάμια, κοιλάδες και άλλοι χώροι πρασίνου προστατεύονται ως διάδρομοι εξαερισμού στο πολεοδομικό σχέδιο, επιτρέποντας στους επικρατούντες ανέμους να αξιοποιούν υπηρεσίες ψύξης. Για τη διαχείριση της αύξησης της θερμοκρασίας, η πρώτη πρόκληση είναι η κατανόηση της τοπογραφίας, η συνεργασία με αυτήν και η προστασία των φυσικών πόρων της τοποθεσίας.
Ρύθμιση του μικρο-κλίματος
Οι χώροι πρασίνου είναι γνωστό ότι μειώνουν τη μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της γης, αλλά τα ψυκτικά τους αποτελέσματα έχουν περιορισμούς. Στις περισσότερες συνθήκες, σε απόσταση άνω των 100 μέτρων, οι επιδράσεις αυτές μπορούν μόλις και μετά βίας να γίνουν αντιληπτές. Τα τοπογραφικά και γεωμετρικά σχήματα του περιβάλλοντός τους μπορούν να καθορίσουν πόσο μακριά μπορεί να διεισδύσει ο δροσερός αέρας, καθώς οι πηγές θερμότητας και τα φυσικά κτίρια συχνά σχηματίζουν εμπόδια που εμποδίζουν τη ροή του αέρα. Εξαιτίας αυτού, η αύξηση της ποσότητας της πράσινης κάλυψης χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές συνθήκες τους μπορεί να έχει μόνο περιορισμένη αποτελεσματικότητα στη μείωση της υπερθέρμανσης των πόλεων. Σε πυκνές αστικές περιοχές με περιορισμένη διαθεσιμότητα χώρου, η κατανόηση αυτών των συνθηκών είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία μιας αποτελεσματικής στρατηγικής.
Οι μεγάλοι χώροι πρασίνου είναι προτιμότεροι για τη δημιουργία σταθερών, δροσερών νησίδων, αλλά δεν μπορεί να τους υλοποιήσει κάθε πόλη. Μελέτες δείχνουν ότι μικρές ομάδες χώρων πρασίνου μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη διανομή δροσερού αέρα και να μειώσουν σημαντικά τη θερμότητα των πόλεων. Η κατανομή μικρών χώρων πρασίνου γύρω από μεγαλύτερες νησίδες δροσιάς, όπως ποτάμια ή πάρκα, μπορεί επίσης να επεκτείνει τα ευεργετικά αποτελέσματά τους σε μια μεγαλύτερη περιοχή. Ο τύπος της βλάστησης που χρησιμοποιείται έχει επίσης σημασία. Τα φυτά παίρνουν νερό από το έδαφος και το εξατμίζουν αργά μέσω των φύλλων τους, μειώνοντας έτσι τη θερμοκρασία του αέρα, μια διαδικασία που ονομάζεται εξατμισοδιαπνοή. Τα δέντρα είναι πιο αποτελεσματικά από τους θάμνους και τα χόρτα λόγω της μεγαλύτερης επιφάνειας των φύλλων τους και της ικανότητάς τους να παρέχουν σκιά.
Δενδροφυτεμένοι δρόμοι
Η γεωμετρία των δρόμων επηρεάζει το μικροκλίμα μιας πόλης με πολύπλοκο τρόπο. Το πλάτος και ο προσανατολισμός τους καθορίζουν την ηλιακή έκθεση των γύρω κτιρίων. Σε θερμά και ξηρά κλίματα, συνιστώνται στενοί δρόμοι για να εξασφαλίζεται επαρκής σκίαση και να αποφεύγεται η υπερθέρμανση. Από την άλλη πλευρά, οι στενοί δρόμοι μπορούν να περιορίσουν την κίνηση του αέρα και να διαταράξουν τα κανάλια φυσικού αερισμού, μια πτυχή ιδιαίτερα σημαντική σε υγρά κλίματα. Αντίθετα, οι φαρδύτεροι δρόμοι επιτρέπουν την κυκλοφορία του αέρα, αλλά αυξάνουν την ποσότητα της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας τόσο στο επίπεδο του δρόμου όσο και στα γύρω κτίρια. Η φύτευση δέντρων κατά μήκος των δρόμων μπορεί να αντισταθμίσει αποτελεσματικά ορισμένες από τις δυσμενείς επιπτώσεις της γεωμετρίας των δρόμων. Έχει διαπιστωθεί ότι ένα θόλος δέντρων που καλύπτει τουλάχιστον το 40% εξουδετερώνει τη θερμαντική επίδραση της ασφάλτου.
Οι χώροι πρασίνου στις πόλεις μπορούν να εκπληρώσουν πολλούς ρόλους: μπορούν να γίνουν χώροι κοινωνικής αλληλεπίδρασης, αναψυχής και παιχνιδιού- μπορούν να παρέχουν ενδιαιτήματα για την άγρια ζωή και να αυξήσουν τη βιοποικιλότητα των πόλεων- η βλάστηση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του θορύβου και να λειτουργήσει ως φίλτρο ρύπανσης, εκτός από τη διαχείριση του νερού της βροχής και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Ο αναπληρωτής καθηγητής Wan-Yu Shih από το Τμήμα Αστικού Σχεδιασμού και Διαχείρισης Καταστροφών του Πανεπιστημίου Ming-Chuan της Ταϊβάν προειδοποιεί ωστόσο ότι όλοι αυτοί οι ρόλοι ενδέχεται να μην μπορούν να συνυπάρξουν. Απαιτείται στρατηγικός σχεδιασμός για να καθοριστούν οι πιο επιδραστικές λειτουργίες που μπορούν να διαδραματίσουν οι χώροι πρασίνου στις προσπάθειες προσαρμογής του αστικού περιβάλλοντος στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
